Nâng cao sức khoẻ đất trồng lúa – nền tảng phát triển trồng trọt bền vững
Hải Phòng, nâng cao sức khoẻ đất trồng lúa – nền tảng phát triển trồng trọt bền vững
Hải Phòng, nâng cao sức khoẻ đất trồng lúa – nền tảng phát triển trồng trọt bền vững
Sở Nông nghiệp Hải Phòng kiểm tra tình hình sản xuất lúa
(ảnh chụp ngày 24/9/2025 tại xã Nam An Phụ)
Đất là tư liệu sản xuất đặc biệt, là nền tảng cho sự phát triển nông nghiệp bền vững. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, sức khỏe đất trồng lúa trên địa bàn thành phố Hải Phòng đang có dấu hiệu suy giảm do tác động của biến đổi khí hậu, đô thị hóa, công nghiệp hóa và quá trình canh tác thâm canh kéo dài. Việc bảo vệ và phục hồi sức khỏe đất là yêu cầu cấp thiết, góp phần bảo đảm an ninh lương thực, ổn định sinh kế cho nông dân và bảo vệ môi trường sinh thái.
Thực trạng đất trồng lúa tại thành phố Hải Phòng: Sau hợp nhất, thành phố Hải Phòng có trên 95.000 ha đất trồng lúa, là yếu tố giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông nghiệp và bảo đảm an ninh lương thực.
Theo nhận định từ cơ quan chuyên môn, sức khỏe đất trồng lúa trên địa bàn Hải Phòng, cũng như chung trong khu vực đang có xu hướng suy giảm với nhiều nguyên nhân, trong đó, có nguyên nhân chính là:
- Lạm dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật: Theo thống kê sơ bộ, hàng năm Hải Phòng sử dụng khoảng 245.000 tấn phân bón, trong đó phân hữu cơ chỉ chiếm 17%. Việc sử dụng quá nhiều phân vô cơ đã làm đất dần bị chai cứng, mất dần hệ vi sinh vật có lợi. Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật cũng chưa hợp lý cũng là nguyên nhân đáng lưu ý. Tổng lượng thuốc bảo vệ thực vật được sử dụng trên địa bàn khoảng 500 tấn/năm, trong đó thuốc trừ cỏ chiếm gần 20%. Nhiều hoạt chất tồn dư lâu dài trong đất, gây mất cân bằng sinh thái, ảnh hưởng đến sức khỏe đất và nguồn nước.
- Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn: Là thành phố ven biển, Hải Phòng thường xuyên chịu tác động của nước biển dâng và khô hạn. Độ mặn đo được tại một số sông như Văn Úc, Thủy Nguyên,…có những thời điểm lên tới 10,3‰, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đất lúa và khả năng lấy nước ngọt cho sản xuất.
- Hệ thống thủy lợi và điều tiết nước chưa đồng bộ do quá trình đô thị hóa nhanh tạo ra nhiều khu vực xen kẹt, gây khó khăn cho việc tưới tiêu, dẫn đến tình trạng ngập úng hoặc khô hạn cục bộ. Những nguyên nhân trên đang trực tiếp đe dọa đến độ phì nhiêu, cấu trúc và hệ sinh thái đất trồng lúa – vốn là “nguồn sống” của cây lúa và người nông dân.
- Bên cạnh đó, việc canh tác thâm canh liên tục 2–3 vụ/năm, thậm chí 4 vụ khiến đất không có thời gian nghỉ, dễ thoái hóa.
Để bảo vệ và phục hồi sức khỏe đất trồng nói chung, đất trồng lúa nói riêng, ngành Nông nghiệp thành phố Hải Phòng đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó, tập trung vào hai nhóm chính:
Thứ nhất, là nhóm giải pháp về quản lý và thể chế: Kiểm kê và xây dựng bản đồ sức khỏe đất nông nghiệp cho từng xã, phường; cập nhật định kỳ 5 năm/lần để quản lý, quy hoạch và có biện pháp cải tạo phù hợp. Triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ cải tạo, nâng cao chất lượng đất trồng lúa theo Nghị định số 112/2024/NĐ-CP ngày 11/9/2024 của Chính phủ. Tăng cường quản lý phân bón và thuốc bảo vệ thực vật thông qua việc rà soát, loại bỏ thuốc có hoạt chất độc hại; khuyến khích sử dụng thuốc sinh học, chế phẩm vi sinh; tăng cường kiểm tra, giám sát các cơ sở kinh doanh
vật tư nông nghiệp, đảm bảo an toàn cho môi trường đất và người sử dụng.
Thứ hai, là nhóm giải pháp kỹ thuật và công nghệ: Khuyến khích sử dụng phân hữu cơ, chế phẩm sinh học, phân compost từ phụ phẩm nông nghiệp như rơm rạ, trấu, vỏ đậu… nhằm tăng hàm lượng hữu cơ, phục hồi hệ vi sinh vật đất và cải thiện độ tơi xốp. Áp dụng mô hình canh tác bền vững, tiếp tục nhân rộng các quy trình kỹ thuật “3 giảm, 3 tăng”, “1 phải, 5 giảm” giúp giảm chi phí đầu vào, tăng năng suất, đồng thời bảo vệ môi trường đất, nước.
Chủ động phòng chống xâm nhập mặn bằng cách xây dựng kế hoạch tích trữ, điều tiết nước hợp lý; nạo vét kênh mương, bảo dưỡng công trình thủy lợi; lựa chọn và đưa vào sản xuất các giống lúa chịu mặn, chịu hạn phù hợp điều kiện thổ nhưỡng. Tăng cường hợp tác nghiên cứu và chuyển giao công nghệ về quản lý sức khỏe đất hiện đại, khoa học và hiệu quả.
Tựu chung lại, bảo vệ sức khỏe đất trồng lúa không chỉ là nhiệm vụ của ngành Nông nghiệp mà còn là trách nhiệm chung của chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Mỗi người nông dân cần thay đổi thói quen canh tác, sử dụng phân bón và thuốc BVTV hợp lý, đúng hướng dẫn; tăng cường sử dụng phân hữu cơ, chế phẩm sinh học; không đốt rơm rạ bừa bãi, giữ gìn vệ sinh đồng ruộng và thực hiện canh tác tiết kiệm nước, thân thiện môi trường. Chính quyền các địa phương, hợp tác xã, tổ chức nông dân cần đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn kỹ thuật canh tác bền vững, giúp người dân nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo vệ đất và chủ động áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất. Ngành Nông nghiệp thành phố kiến nghị các Bộ, ngành Trung ương sớm ban hành hướng dẫn cụ thể về giám sát, phục hồi và đánh giá sức khỏe đất trồng lúa, đồng thời hỗ trợ nguồn lực để địa phương triển khai hiệu quả các mô hình phục hồi đất nông nghiệp.
Đất khỏe thì cây khỏe – cây khỏe thì mùa vàng bội thu. Giữ gìn và phục hồi sức khỏe đất trồng lúa hôm nay chính là bảo vệ tương lai của ngành nông nghiệp và sinh kế của hàng vạn nông dân Hải Phòng mai sau. Mỗi người, mỗi ngành, mỗi địa phương hãy cùng hành động vì một nền nông nghiệp xanh, sạch và bền vững./.
Phòng Nghiệp vụ - Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật
Sở Nông nghiệp Hải Phòng kiểm tra tình hình sản xuất lúa
(ảnh chụp ngày 24/9/2025 tại xã Nam An Phụ)
Đất là tư liệu sản xuất đặc biệt, là nền tảng cho sự phát triển nông nghiệp bền vững. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, sức khỏe đất trồng lúa trên địa bàn thành phố Hải Phòng đang có dấu hiệu suy giảm do tác động của biến đổi khí hậu, đô thị hóa, công nghiệp hóa và quá trình canh tác thâm canh kéo dài. Việc bảo vệ và phục hồi sức khỏe đất là yêu cầu cấp thiết, góp phần bảo đảm an ninh lương thực, ổn định sinh kế cho nông dân và bảo vệ môi trường sinh thái.
Thực trạng đất trồng lúa tại thành phố Hải Phòng: Sau hợp nhất, thành phố Hải Phòng có trên 95.000 ha đất trồng lúa, là yếu tố giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông nghiệp và bảo đảm an ninh lương thực.
Theo nhận định từ cơ quan chuyên môn, sức khỏe đất trồng lúa trên địa bàn Hải Phòng, cũng như chung trong khu vực đang có xu hướng suy giảm với nhiều nguyên nhân, trong đó, có nguyên nhân chính là:
- Lạm dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật: Theo thống kê sơ bộ, hàng năm Hải Phòng sử dụng khoảng 245.000 tấn phân bón, trong đó phân hữu cơ chỉ chiếm 17%. Việc sử dụng quá nhiều phân vô cơ đã làm đất dần bị chai cứng, mất dần hệ vi sinh vật có lợi. Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật cũng chưa hợp lý cũng là nguyên nhân đáng lưu ý. Tổng lượng thuốc bảo vệ thực vật được sử dụng trên địa bàn khoảng 500 tấn/năm, trong đó thuốc trừ cỏ chiếm gần 20%. Nhiều hoạt chất tồn dư lâu dài trong đất, gây mất cân bằng sinh thái, ảnh hưởng đến sức khỏe đất và nguồn nước.
- Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn: Là thành phố ven biển, Hải Phòng thường xuyên chịu tác động của nước biển dâng và khô hạn. Độ mặn đo được tại một số sông như Văn Úc, Thủy Nguyên,…có những thời điểm lên tới 10,3‰, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đất lúa và khả năng lấy nước ngọt cho sản xuất.
- Hệ thống thủy lợi và điều tiết nước chưa đồng bộ do quá trình đô thị hóa nhanh tạo ra nhiều khu vực xen kẹt, gây khó khăn cho việc tưới tiêu, dẫn đến tình trạng ngập úng hoặc khô hạn cục bộ. Những nguyên nhân trên đang trực tiếp đe dọa đến độ phì nhiêu, cấu trúc và hệ sinh thái đất trồng lúa – vốn là “nguồn sống” của cây lúa và người nông dân.
- Bên cạnh đó, việc canh tác thâm canh liên tục 2–3 vụ/năm, thậm chí 4 vụ khiến đất không có thời gian nghỉ, dễ thoái hóa.
Để bảo vệ và phục hồi sức khỏe đất trồng nói chung, đất trồng lúa nói riêng, ngành Nông nghiệp thành phố Hải Phòng đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó, tập trung vào hai nhóm chính:
Thứ nhất, là nhóm giải pháp về quản lý và thể chế: Kiểm kê và xây dựng bản đồ sức khỏe đất nông nghiệp cho từng xã, phường; cập nhật định kỳ 5 năm/lần để quản lý, quy hoạch và có biện pháp cải tạo phù hợp. Triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ cải tạo, nâng cao chất lượng đất trồng lúa theo Nghị định số 112/2024/NĐ-CP ngày 11/9/2024 của Chính phủ. Tăng cường quản lý phân bón và thuốc bảo vệ thực vật thông qua việc rà soát, loại bỏ thuốc có hoạt chất độc hại; khuyến khích sử dụng thuốc sinh học, chế phẩm vi sinh; tăng cường kiểm tra, giám sát các cơ sở kinh doanh
vật tư nông nghiệp, đảm bảo an toàn cho môi trường đất và người sử dụng.
Thứ hai, là nhóm giải pháp kỹ thuật và công nghệ: Khuyến khích sử dụng phân hữu cơ, chế phẩm sinh học, phân compost từ phụ phẩm nông nghiệp như rơm rạ, trấu, vỏ đậu… nhằm tăng hàm lượng hữu cơ, phục hồi hệ vi sinh vật đất và cải thiện độ tơi xốp. Áp dụng mô hình canh tác bền vững, tiếp tục nhân rộng các quy trình kỹ thuật “3 giảm, 3 tăng”, “1 phải, 5 giảm” giúp giảm chi phí đầu vào, tăng năng suất, đồng thời bảo vệ môi trường đất, nước.
Chủ động phòng chống xâm nhập mặn bằng cách xây dựng kế hoạch tích trữ, điều tiết nước hợp lý; nạo vét kênh mương, bảo dưỡng công trình thủy lợi; lựa chọn và đưa vào sản xuất các giống lúa chịu mặn, chịu hạn phù hợp điều kiện thổ nhưỡng. Tăng cường hợp tác nghiên cứu và chuyển giao công nghệ về quản lý sức khỏe đất hiện đại, khoa học và hiệu quả.
Tựu chung lại, bảo vệ sức khỏe đất trồng lúa không chỉ là nhiệm vụ của ngành Nông nghiệp mà còn là trách nhiệm chung của chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Mỗi người nông dân cần thay đổi thói quen canh tác, sử dụng phân bón và thuốc BVTV hợp lý, đúng hướng dẫn; tăng cường sử dụng phân hữu cơ, chế phẩm sinh học; không đốt rơm rạ bừa bãi, giữ gìn vệ sinh đồng ruộng và thực hiện canh tác tiết kiệm nước, thân thiện môi trường. Chính quyền các địa phương, hợp tác xã, tổ chức nông dân cần đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn kỹ thuật canh tác bền vững, giúp người dân nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo vệ đất và chủ động áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất. Ngành Nông nghiệp thành phố kiến nghị các Bộ, ngành Trung ương sớm ban hành hướng dẫn cụ thể về giám sát, phục hồi và đánh giá sức khỏe đất trồng lúa, đồng thời hỗ trợ nguồn lực để địa phương triển khai hiệu quả các mô hình phục hồi đất nông nghiệp.
Đất khỏe thì cây khỏe – cây khỏe thì mùa vàng bội thu. Giữ gìn và phục hồi sức khỏe đất trồng lúa hôm nay chính là bảo vệ tương lai của ngành nông nghiệp và sinh kế của hàng vạn nông dân Hải Phòng mai sau. Mỗi người, mỗi ngành, mỗi địa phương hãy cùng hành động vì một nền nông nghiệp xanh, sạch và bền vững./.
Phòng Nghiệp vụ - Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật