(Ban hành kèm theo Quyết định số  3491/QĐ-TTTV ngày 13 tháng 10 năm 2025 

của Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật

1.Tên tiến bộ kỹ thuật:  Quy trình quản lý tổng hợp sâu keo da láng (sâu xanh da láng) Spodoptera exigua (Hübner) hại hành.

2. Tác giả:

Lê Ngọc Anh, Hồ Thị Thu Giang, Nguyễn Đức Khánh, Trần Thị Thu Phương, Phạm Đức Lộc, Nguyễn Thị Hương, Lê Quang Khải, Lê Đắc Thủy.

Học viện Nông nghiệp Việt Nam; Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hải Phòng; Công ty TNHH Đầu tư Sản xuất Phát triển Nông nghiệp WinEco; Công ty TNHH Tập đoàn Nông nghiệp IQ.

3. Xuất xứ của tiến bộ kỹ thuật

Quy trình kỹ thuật được xây dựng trên cơ sở các kết quả nghiên cứu của đề tài Khoa học và công nghệ cấp Bộ “Nghiên cứu biện pháp quản lý tổng hợp sâu keo da láng (sâu xanh da láng) Spodoptera exigua (Hübner) hại hành tại một số tỉnh phía Bắc” do PGS.TS. Lê Ngọc Anh làm chủ nhiệm, Học viện Nông nghiệp Việt Nam là đơn vị chủ trì, thời gian thực hiện năm 2022 - 2025.

4. Tóm tắt nội dung của tiến bộ kỹ thuật

4.1. Nội dung của tiến bộ kỹ thuật

* Biện pháp canh tác: 

- Vệ sinh đồng ruộng: tiêu hủy tàn dư cây trồng, cỏ dại trên đồng ruộng.

- Làm đất: phơi đất trong thời gian 3 - 5 ngày, ngâm nước ngập luống khoảng 5 - 7 ngày (những nơi có điều kiện về thủy lợi).

- Bón vôi bột: sau khi làm đất lượng vôi bột dùng 200 kg/ha rải đều lên mặt luống, sau đó bừa hoặc xới trộn đều vào đất mặt (5 - 10 cm). 

- Công thức luân canh: Luân canh cây hành với cây lúa nước (nếu có điều kiện) theo công thức: hành – hành – lúa (vụ xuân hè) – hành.

- Khuyến khích trồng một số cây xua đuổi như cây gừng, cây sả.., (trồng hàng quanh mép ruộng, bờ bao hoặc trồng theo cụm ở góc ruộng.

* Biện pháp vật lý, cơ giới:

- Biện pháp bẫy, bả

+ Treo bẫy pheromone, bả chua ngọt ngay từ khi bắt đầu trồng hành phương pháp làm bẫy, bả chua ngọt (xem phụ lục 2). Độ cao treo bẫy 1,0 - 1,2 m so với bề mặt ruộng hành, khoảng cách bẫy 20- 30 m, cách mép ruộng 10 - 20 m. 

+ Thời gian thay mồi pheromone: 3 - 4 tuần/lần; bả chua ngọt: 1 - 2 tuần/lần hoặc khi dung dịch bị khô, loãng hỏng do mưa. 

- Biện pháp thủ công.

+ Ngắt ổ trứng ở vị trí phía trên ngọn dọc hành sau khi trồng 5 ngày, bắt sâu non sâu keo da láng chui ra khỏi dọc hành bị cắn nham nhở vào sáng sớm trên đồng hành.

* Biện pháp sinh học 

+ Bảo vệ và lợi dụng thiên địch sẵn có như ong ký sinh sâu non Microplitis pallidipes Szepligeti bằng cách hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. 

+ Khi cần dùng thuốc bảo vệ thực vật thì ưu tiên sử dụng các thuốc bảo vệ thực vật sinh học.

* Biện pháp sử dụng thuốc bảo vệ thực vật

- Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học:

+ Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật thảo mộc chứa hoạt chất Matrine, chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn Bacillus thurigiensis, virus NPV,...

- Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học:

+ Sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật hóa học có chứa hoạt chất Isocycloseram, Spinetoram hoặc Spinosad và luân phiên sử dụng các hoạt chất trên trong cùng 1 vụ trồng hành. 

- Thời điểm áp dụng thuốc bảo vệ thực vật. Trong vụ hành hoa xuân, hè có thể áp dụng thuốc bảo vệ thực vật khi:

1. trưởng thành rộ được 3 - 4 ngày (khi mật độ trưởng thành vào bẫy pheromone vượt quá 10 con/bẫy/ngày được tính là trưởng thành rộ).

2. hoặc mật độ ổ trứng 0,1 ổ/m² ở giai đoạn 5 - 20 ngày sau trồng.

3. hoặc mật độ sâu non tuổi nhỏ đạt 6,0 con/m² (ở giai đoạn 7 ngày sau trồng) và 10,0 con/m² (ở giai đoạn 21 ngày sau trồng).

+ Chỉ sử dụng các thuốc trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại Việt Nam phòng chống sâu keo da láng trên cây hành.

- Kỹ thuật sử dụng:

Xử lý thuốc bảo vệ thực vật vào sáng sớm hoặc chiều tối. Liều lượng sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

4.2. Địa điểm ứng dụng

Tại các vùng trồng hành của Hà Nội, Hải Phòng và các vùng khác có điều kiện sinh thái tương tự.

4.3. Phạm vi/điều kiện ứng dụng 

Quy trình được áp dụng để quản lý sâu keo da láng (sâu xanh da láng) trên hành tại Thành phố Hà Nội, Thành phố Hải Phòng và các vùng khác có điều kiện sinh thái tương tự.

Thuốc bảo vệ thực vật hóa học có chứa hoạt chất Isocycloseram và bẫy pheromone chỉ được sử dụng sau khi được đăng ký vào Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam phòng chống sâu keo da láng (sâu xanh da láng) trên cây hành.

PHỤ LỤC 1: LOÀI SÂU KEO DA LÁNG Spodoptera exigua Hubner

Đặc điểm nhận biết và tập tính của loài sâu keo da láng Spodoptera exigua

a/ Đặc điểm hình thái

Trưởng thành

Con cái có chiều dài thân 10,7 - 12,2 mm, sải cánh 24,5 - 25,7 mm; con đực có chiều dài thân từ 10,3 - 11,8 mm, sải cánh 23,5 - 24,9 mm. 

Cơ thể phủ lông, màu ghi xám, đầu có màu xám tro, đôi mắt kép to màu đen, râu đầu hình sợi chỉ, đầu có nhiều lông tơ. 

Cánh trước màu xám nâu, đỉnh cánh hơi bầu, gần mép cánh trước khoảng 1/3 cánh tính từ gốc cánh có một đốm tròn đậm màu vàng cam, bên cạnh có một đốm to hơn và nhạt hơn màu trắng xám, giữa đốm có điểm đen nhỏ, gần mép ngoài cánh trước có một hàng chấm đen cách đều nhau, mép ngoài cánh có hàng lông tạo thành diềm cánh. Cánh sau có màu trắng bạc, mỏng, trơn ít vảy, gân cánh lộ rõ. 

Trưởng thành đực và trưởng thành cái đều có chùm lông màu trắng bạc ở cuối bụng, nhưng chùm lông ở trưởng thành đực nhọn ngắn hơn chùm lông ở trưởng thành cái.

Trưởng thành cái

Trưởng thành đực

Trứng 

Trứng được đẻ thành ổ ở phía trên 1/2 dọc hành, các trứng trong ổ được xếp thành 2 - 3 hàng dọc bám chặt vào lá hành, trên mặt ổ trứng phủ một lớp lông màu trắng xám. Mỗi ổ có trung bình 80 -100 quả. Trứng có hình cầu dẹt, ở giữa hơi lõm xuống. Khi mới đẻ, trứng có màu trắng đục sau đó chuyển màu nâu sẫm và sắp nở trứng có màu đen. 

Sâu non 

Sâu non có 5 tuổi. Khi mới nở có màu xám, đầu màu đen, chưa xuất hiện các sọc trên lưng và có nhiều lông tơ bao phủ. 

Sâu non tuổi nhỏ cơ thể màu xanh lá cây, trên thân có 3 sọc trắng mờ, một sọc giữa lưng và 2 sọc ở hai bên thân, cả 3 sọc trên chạy từ đốt thứ nhất đến đốt cuối của phần bụng.  Chiều dài dao động từ 1,20 mm đến 6,5 mm.

Sâu non tuổi cuối có màu xám hoặc màu xanh đậm, trên mặt lưng từ đốt bụng 1 đến đốt bụng 10 có một sọc chạy dọc cơ thể. Móc móng chân giả của sâu non hình bán nguyệt. Chiều dài cơ thể dao động từ 10,3 mm đến 17,2 mm. Cuối tuổi 5, sâu non ngừng ăn, cuộn thành hình chữ C và chui xuống đất để hóa nhộng ở độ sâu 1 - 2 cm.

Nhộng. Kiểu nhộng màng, đốt bụng chia rõ. Chiều dài dao động từ 9,5 - 11,8 mm. Khi mới hóa nhộng có màu xanh nhạt xen kẽ với màu nâu, sau đó chuyển dần thành màu nâu đồng và sang nâu sẫm trước khi vũ hóa. Nhộng cái thường to hơn nhộng đực. Nhộng cái ở bề mặt đốt bụng 8 có khe dọc ngắn và phẳng, nhộng đực ở bề mặt đốt bụng thứ 9 có một rãnh dọc dài, hai bên bề mặt nhô lồi lên như hình bán nguyệt. 

Nhộng cái

6 Nhộng đực

b/ Tập tính gây hại

Sâu non tuổi 1 mới nở nằm tập trung bên ngoài dọc hành, gây hại chủ yếu ở phần ngọn hành tạo thành các lỗ nhỏ li ti, để lại phần biểu bì màu trắng. Sâu non tuổi 2 - 3 bắt đầu đục và gây hại bên trong cọng hành, ăn phần biểu bì bên trong và chừa lại biểu bì màu trắng. Sâu non tuổi 4 - 5 cắn thủng dọc hành hoặc cắn nham nhở, làm dọc hành bị gập xuống. Cuối tuổi 5, sâu non chui xuống đất để hóa nhộng.

Triệu chứng gây hại của sâu non của sâu keo da láng trên cây hành

c/ Tập tính trưởng thành

Trưởng thành sâu keo da láng thường vũ hóa vào ban đêm vào khoảng 20- 24 giờ. Trưởng thành có xu tính với mùi vị chua ngọt. Trưởng thành cái có thể tiết pheromon để dẫn dụ con đực đến giao phối. Sau giao phối 1 - 2 ngày, trưởng thành cái bắt đầu đẻ trứng.

Sâu keo da láng xuất hiện trong suốt năm (cả 12 tháng) trên đồng ruộng trồng chuyên canh cây hành hoa. Mật độ sâu keo da láng tăng dần theo từng tháng điều tra của từng lứa hành trồng. Từ tháng 1 đến tháng 3 mật độ sâu keo da láng ở mức thấp và rất thấp. Mật độ sâu keo da láng bắt đầu gia tăng và đạt đỉnh cao vào khoảng tháng 5 đến tháng 7. Mật độ sâu keo da láng trên đồng trồng hành hoa bắt đầu giảm dần ở đợt hành trồng vào tháng 9 - 10 và giảm rõ rệt vào tháng 12 khi nhiệt độ giảm đáng kể.

PHỤ LỤC 2: CÁC LOẠI BẪY, BẢ SỬ DỤNG THU BẮT 

TRƯỞNG THÀNH SÂU KEO DA LÁNG

+ Bẫy pheromon: kiểu bẫy Pheromone thương mại (dạng xô phễu) hoặc bẫy tự chế từ hộp nhựa, phía dưới chứa một lớp mỏng dung dịch nước rửa chén 5%.), mồi pheromone giới tính thu bắt trưởng thành đực (thành phần gồm Z9-14:OH; Z9E12-14:Ac và Z11-16:Ac) được cung cấp bởi Học viện Nông nghiệp Việt Nam.

+ Bả chua ngọt: 1.0 lít dung dịch bả chua ngọt bao gồm (mật mía 400 ml: dấm hoa quả 400 ml: rượu trắng 30- 40 độ 100 ml: nước sạch 100 ml); bẫy được làm bằng hộp nhựa tròn (đường kính 10 cm, cao 15 cm, có nắp đậy, xung quanh có 2 - 4 lỗ khoét kích thước 3cm x 3 cm). Bả được ủ trong 3 - 5 ngày tùy điều kiện nhiệt độ, khi sử dụng được trộn thêm 1- 2ml thuốc BVTV không mùi (như Emamectin benzoate).